PAC(4)-07-11 Papur 1
Papur Tystiolaeth i'r Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus
Yn Ymateb ar y Cyd i'r Heriau a'r Cyfleoedd i Wasanaethau Cyhoeddus
|
Cyflwyniad
Mae'r nodyn hwn yn amlinellu sut mae Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda phartneriaid i ymateb i'r heriau a'r cyfleoedd cyffredin i wasanaethau cyhoeddus yng Nghymru. Wrth amlinellu hyn, mae'n trafod camau gweithredu mewn perthynas ag argymhellion yn adroddiad diweddar Swyddfa Archwilio Cymru, Darlun o Wasanaethau Cyhoeddus 2011.
|
Cyd-destun
1. Mae'r Rhaglen Lywodraethu yn amlinellu ymrwymiad Llywodraeth Cymru i “sefydlu rhaglen newydd i ddiwygio gwasanaethau cyhoeddus, gan weithio gydag arweinwyr y gwasanaethau cyhoeddus i ganfod cyfleoedd, yn genedlaethol ac yn rhanbarthol, i gefnogi darparu gwasanaethau mwy effeithlon ac effeithiol”. Mae'r Rhaglen Lywodraethu hefyd yn amlinellu nodau allweddol Llywodraeth Cymru ar gyfer gwella perfformiad gwasanaethau cyhoeddus, gan gynnwys ym meysydd iechyd, addysg a gwasanaethau cymdeithasol.
2. Mae gweithio mewn partneriaeth â phob rhan o'r gwasanaeth cyhoeddus yng Nghymru a chyda phartneriaid cymdeithasol yn fodd i lunio ymateb ar y cyd i'r heriau a'r cyfleoedd cyffredin y mae angen i ni eu datblygu a'u cyflawni. Mae Llywodraeth Cymru, drwy hyn, yn ceisio diogelu a gwella'r gwasanaethau cyhoeddus y mae pobl ledled Cymru yn dibynnu arnynt, yng nghyd-destun nid yn unig galw cynyddol am wasanaethau cyhoeddus a disgwyliadau uwch yn eu cylch ond hefyd y sefyllfa ariannol fyd-eang a'r wasgfa barhaol ar wariant cyhoeddus yn y DU.
3. Mae'r rhaglen waith hon a rennir yn ategu'r gwelliannau a'r diwygiadau penodol sy'n mynd rhagddynt mewn meysydd cyflawni penodol megis iechyd, gwasanaethau cymdeithasol, addysg a gwasanaethau llywodraeth leol eraill ac yn creu cydlyniaeth rhyngddynt. Mae hefyd yn cefnogi'r llwyfan a roddir gan y Gyllideb Ddrafft, sy'n nodi ymrwymiad Llywodraeth Cymru i barhau i gefnogi gwasanaethau rheng flaen.
Grŵp Arweinyddiaeth Gwasanaeth Cyhoeddus
4. Mae'r rhaglen newydd o ddiwygio gwasanaethau cyhoeddus yn adeiladu ar sylfeini cadarn y gwaith a wnaed dros y flwyddyn ddiwethaf ar effeithlonrwydd ac arloesi, a helpodd i ysgogi arweinwyr gwasanaethau cyhoeddus ledled Cymru i gydweithio ar gyfres o flaenoriaethau y cytunwyd arnynt. Cydnabu adroddiad Swyddfa Archwilio Cymru (SAC), Darlun o Wasanaethau Cyhoeddus 2011, fod y dull gweithredu hwn “wedi llwyddo i ddwyn ynghyd arweinwyr yn y sector cyhoeddus i nodi gwahanol ffyrdd o dorri costau a gwella gwasanaethau a'u mabwysiadu.”
5. Wrth galon y rhaglen ddiwygio newydd mae Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus, y cyfeiriwyd ato yn adroddiad SAC. Sefydlwyd Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus i roi arweiniad cenedlaethol ar ddiwygio gwasanaethau cyhoeddus a chydweithredu, ac i sbarduno gwelliant mewn gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru. Yn hanfodol, mae'n integreiddio’n well waith blaenorol allweddol ar effeithlonrwydd ac arloesi â'r rhaglenni diwygio o sylwedd sy'n mynd rhagddynt mewn meysydd cyflawni penodol.
6. Mae sefydlu Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus yn gyson ag argymhelliad (a) yn adroddiad SAC y dylai Llywodraeth Cymru, wrth ddatblygu'r dull gweithredu newydd, “… sicrhau ei bod yn parhau i gynnwys pob rhan o wasanaeth cyhoeddus Cymru a rhanddeiliaid allweddol yn llawn”.
7. Cadeirir Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus gan y Gweinidog Llywodraeth Leol a Chymunedau, fel y Gweinidog sy'n gyfrifol am gydlynu'r gwaith o wella gwasanaethau cyhoeddus, ac mae'n cynnwys prif weithredwyr gwasanaethau cyhoeddus ac uwch arweinwyr eraill sy'n gyfrifol am ddiwygiadau cenedlaethol a chydweithredu rhanbarthol, yn ogystal â phartneriaid cymdeithasol allweddol. Nodir aelodaeth y Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus, a ddilynodd wahoddiad i arweinwyr gwasanaethau cyhoeddus yn ystod yr haf fynegi diddordeb, yn y diagram yn Atodiad A.
8. Cyfrifoldebau allweddol Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus a gyfarfu am y tro cyntaf ar 22 Medi ac unwaith eto ar 21 Tachwedd, yw:
i. Sicrhau cydlyniaeth wrth weithredu’r agenda gyffredinol ar gyfer diwygio gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru, gan oruchwylio’r gwaith o weithredu ‘Compact Simpson’ rhwng Llywodraeth Cymru a Llywodraeth Leol a chryfhau cydlyniaeth trwy ddiwygio addysg, gwasanaethau cyhoeddus, iechyd a meysydd eraill;
ii. cymeradwyo a gorfodi camau gweithredu yn genedlaethol er mwyn gwella effeithiolrwydd ac effeithlonrwydd gwasanaethau cyhoeddus;
iii. datblygu arweinyddiaeth ranbarthol effeithiol ar gyfer cydweithio, gan adeiladu ar y strwythurau arwain rhanbarthol presennol, ac ôl troed daearyddol gwasanaethau cyhoeddus Llywodraeth Cymru ar gyfer cydweithio rhanbarthol.
Rhaglenni Gwaith Cenedlaethol
9. O dan Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus bydd tair rhaglen waith genedlaethol, pob un o dan arweiniad uwch arweinydd gwasanaeth cyhoeddus, yn helpu i ddatblygu'r agenda hon:
o Gwasanaethau Effeithiol i Grwpiau Agored i Niwed, sy'n adeiladu ar waith effeithlonrwydd ac arloesi “Modelau Newydd ar gyfer Cyflenwi Gwasanaethau” ar weddnewid gwasanaethau;
o Rheoli Asedau a Chaffael, sy'n adeiladu ar waith cynharach i wireddu cyfleoedd effeithlonrwydd ac effeithiolrwydd o reoli ystadau mewn ffordd ragweithiol a strategol, a sicrhau arbedion a gwerth ehangach am y £4.3 biliwn a werir bob blwyddyn drwy gaffael gan wasanaethau cyhoeddus;
o Datblygu Sefydliadol a Gweithredu Argymhellion Simpson, a fydd, ochr yn ochr â goruchwylio'r gwaith o weithredu Compact Simpson, hefyd yn helpu i ddatblygu dulliau o drawsnewid busnes megis "Darbodus" fel cyfleoedd i wella effeithlonrwydd ac effeithiolrwydd (unwaith eto, drwy adeiladu ar waith cynharach ar effeithlonrwydd ac arloesi). Bydd hyn yn cynnwys, yn benodol, weithredu ar ganfyddiadau adolygiad y Ganolfan Ymchwil Menter Ddarbodus a gomisiynwyd ar y cyd â SAC.
Nodir meysydd gwaith allweddol ar gyfer y rhaglenni cenedlaethol yn Atodiad B.
10. Mae'r rhaglenni gwaith yn adlewyrchu'r “meysydd gwaith allweddol” y cyfeiriwyd atynt yn adroddiad SAC ac maent yn gyson ag argymhellion (b) ac (c) ei hadroddiad:
(b) “Gweddnewid yw'r ymateb cynaliadwy i doriadau ariannol. Mae angen i bob gwasanaeth cyhoeddus barhau i ddod o hyd i ffyrdd o newid sut y darperir gwasanaethau fel y gallant wella ansawdd a chanlyniadau ar gost is. I'r perwyl hwn, dylai gwasanaethau cyhoeddus edrych ar waith y Rhaglen Effeithlonrwydd ac Arloesi, yn enwedig y gwaith ar fodelau gwasanaeth newydd a gweddnewid busnes, fel ffynhonnell o ddulliau ymarferol o wella gwasanaethau”.
(c) “Mae angen hefyd i wasanaethau cyhoeddus achub ar gyfleoedd i wneud arbedion yn eu trafodion, yn enwedig drwy brosesau caffael gwell a rheoli tir ac adeiladau'n well. Dylai pob gwasanaeth cyhoeddus yng Nghymru gefnogi'r dulliau addawol sydd wedi cael eu datblygu drwy'r Rhaglen Effeithlonrwydd ac Arloesi sydd bellach yn rhan o gylch gwaith y Grŵp Arweinyddiaeth Gwasanaethau Cyhoeddus newydd a'u hystyried.”
Cydweithredu Rhanbarthol
11. Mae'r rhaglenni gwaith cenedlaethol hyn wedi'u hategu gan ffocws ar feithrin arweiniad cadarn ar gydweithredu a chyflawni ar lefel ranbarthol. Y sail dros hyn yw ôl troed daearyddol gwasanaethau cyhoeddus Llywodraeth Cymru ar gyfer cydweithredu rhanbarthol a chydlyniaeth, sy'n nodi chwe ardal benodol: Gogledd Cymru; Canolbarth a Gorllewin Cymru; Gwent; Caerdydd a'r Fro; Cwm Taf; a Bae Abertawe.
Ymgysylltu â Rhanddeiliaid a Rhannu Arfer Gorau
12. Mae partneriaid allweddol yn yr agenda diwygio gwasanaethau cyhoeddus - undebau llafur, y trydydd sector, Swyddfa Archwilio Cymru, Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru a Chymdeithas Prif Weithredwyr Awdurdodau Lleol - yn cyfrannu drwy fod yn aelodau o Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus. Mae nifer fach o uwch swyddogion Llywodraeth Cymru sydd â diddordeb uniongyrchol mewn meysydd o'r agenda ddiwygio hefyd yn bresennol.
13. Yn ogystal â Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus, mae Llywodraeth Cymru yn annog dialog rheolaidd gyda chymuned ehangach arweinwyr gwasanaethau cyhoeddus i gyfleu a thrafod cynnydd a mynd i'r afael â phroblemau cyfredol.
14. Drwy Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus ac yn fwy cyffredinol, bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i weithio gyda SAC a phartïon eraill â diddordeb (er enghraifft, arolygiaethau, asiantaethau gwella, y byd academaidd a chanolfannau ymchwil) i gefnogi ffyrdd effeithiol o nodi a chyfnewid arfer gorau.
Llywodraethu a Chysylltiadau Ehangach
15. Mae dull gweithredu Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus yn adeiladu ar yr hyn a sefydlwyd o ran effeithlonrwydd ac arloesi, sef:
o cefnogi diwygiadau mewn meysydd cyflawni penodol; a
o helpu i gyflymu / cynyddu effaith gwaith diwygio trawsbynciol drwy ganolbwyntio camau gweithredu ar flaenoriaethau y cytunwyd arnynt.
16. Fel y cyfryw, mae model llywodraethu Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus wedi datblygu o'i ragflaenydd. Ar lefel genedlaethol, y Gweinidog Llywodraeth Leol a Chymunedau sy'n gyfrifol am yr agenda diwygio gwasanaethau cyhoeddus, ac yn y ffordd arferol mae'n atebol i Gynulliad Cenedlaethol Cymru ochr yn ochr â'i gyd-Weinidogion. Yn lleol, sefydliadau gwasanaethau cyhoeddus unigol, sydd â threfniadau llywodraethu sefydledig, sy'n ysgwyddo cyfrifoldebau am wneud penderfyniadau ac atebolrwydd am ddarparu gwasanaethau cyhoeddus a chymryd rhan yn yr agenda diwygio gwasanaethau cyhoeddus.
17. Nid yw Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus yn newid yr atebolrwydd hwn, ond mae'n ceisio sicrhau bod y broses ddiwygio yn mynd rhagddi'n llawer cynt drwy harneisio arweiniad aelodau'r Grŵp ar y cyd, ac arweinwyr gwasanaethau cyhoeddus y gymuned ehangach.
18. Bydd yr arweiniad gwleidyddol ar y cyd ar yr agenda ddiwygio yn cael ei ddwyn ynghyd o dan Gyngor Partneriaeth diwygiedig i Gymru. Bydd y Gweinidog Llywodraeth Leol a Chymunedau yn codi materion a nodwyd gan Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus gyda'r Cyngor Partneriaeth, neu fforymau priodol eraill gan gynnwys Cyngor Partneriaeth y Trydydd Sector a Chyngor y Prif Swyddog Gwybodaeth (sy'n darparu llywodraethu strategol ar gyfer datblygiadau TGCh yng Nghymru) i gytuno arnynt lle y bo angen. Bydd Cyngor Partneriaeth y Gweithlu yn ystyried goblygiadau gwaith a wneir o fewn Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus i'r gweithlu. Bwriedir hefyd gysylltu â gwaith Rheoli yng Ngwasanaeth Cyhoeddus Cymru ar feithrin gallu rheolwyr ac arweinwyr yng ngwasanaeth cyhoeddus Cymru i wella'r ffordd y darperir gwasanaethau. Bydd y cysylltiadau hyn yn atgyfnerthu'r ffocws ar gyd-ddibyniaeth rhaglenni a oedd wedi'i greu o dan yr agenda effeithlonrwydd ac arloesi.
Adnoddau ategol
19. Fel gyda'r gwaith blaenorol ar effeithlonrwydd ac arloesi, yn hytrach na chanolbwyntio ar wariant uniongyrchol gan Lywodraeth Cymru mae'r ffordd y bwriedir cefnogi'r gwaith yn seiliedig ar ddefnyddio adnoddau o bob rhan o'r gwasanaeth cyhoeddus a thu hwnt. Mae'r agenda ddiwygio yn un a rennir, a cheir arbenigedd mewn sawl sefydliad; yn benodol, caiff nifer o gyrff gwasanaethau cyhoeddus sydd â swyddogaethau gwella eu hariannu gan Lywodraeth Cymru.
20. Dengys profiad ei bod yn hollbwysig peidio â thanbrisio'r hyn y gellir ei gyflawni na cholli golwg ar hynny, na'r adnoddau y gellir eu defnyddio drwy arweiniad ar y cyd. Yn ogystal â sefydliadau gwasanaethau cyhoeddus unigol, mae eraill sy'n parhau i gyfrannu at yr agenda ddiwygio a rennir yn cynnwys SAC, TUC Cymru, CLlLC a CGGC. Ni chaiff aelodau allanol o Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus eu talu am eu hamser na'u digolledu gan Lywodraeth Cymru am eu costau teithio a chynhaliaeth.
21. Fodd bynnag, mae swm bach o arian (£1.7m y.f.) ar gael i hwyluso'r gwaith hwn o Gyllideb Llywodraeth Leol a Chymunedau (o dan "Gwella Gwasanaethau, Cydweithredu a Democratiaeth" yn y dyfodol). Defnyddir y gyllideb hon, er enghraifft, i ariannu staff wedi'u secondio i'r rhaglenni gwaith; neu gaffael cymorth os nad oes modd dod o hyd i'r sgiliau / gwybodaeth arbenigol yn y sector cyhoeddus. Lle y bo'n briodol, telir rhai costau staff o gyllidebau costau rhedeg adrannol.
Dangos Cynnydd
22. Mae Llywodraeth Cymru yn ymrwymedig i sicrhau bod cynnydd wedi'i wneud ar waith Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus ac wedi'i ddangos, gan adeiladu ar y cynnydd a wnaed dros y flwyddyn ddiwethaf.
23. Fel yr amlinellwyd yn nogfen y Gyllideb Ddrafft, drwy weithio gyda phartneriaid dros y flwyddyn ddiwethaf nodwyd cyflawniadau ac arbedion sylweddol, er enghraifft o ran rheoli asedau a chaffael:
o gan weithio gyda Swyddfa Masnach y Llywodraeth, mae cronfa ddata benodol wedi cael ei datblygu i gasglu data am eiddo yn y sector cyhoeddus a helpu i reoli asedau'n well - Gwasanaeth Gwybodaeth Eiddo Electronig (ePIMS);
o bydd ePIMS yn parhau i alluogi mentrau megis prosiect Adolygiad o Asedau gan sir Gaerfyrddin, sy'n cynnwys partneriaid o'r sector cyhoeddus a'r trydydd sector ac sydd wedi nodi tua £40m o asedau nad oes eu hangen mwyach o bosibl, ynghyd ag arbedion cysylltiedig o ran adnoddau;
o o ran caffael, llwyddodd y sector cyhoeddus yng Nghymru i arbed £13.5m drwy ddefnyddio contractau fframwaith Cymru gyfan a £12.5m drwy fabwysiadu offer e-gaffael cyfnewidcymru yn 2010-11; a
o at hynny, nododd llywodraeth leol a'r GIG eu bod wedi gwneud arbedion ychwanegol o fwy na £11m wrth gaffael gwasanaethau.
24. Er mwyn sicrhau y caiff cynnydd ei gofnodi, un o'r blaenoriaethau ar gyfer gwaith yn y dyfodol yw parhau i ddatblygu'r fframwaith mesur a ddechreuwyd fel rhan o'r agenda effeithlonrwydd ac arloesi. Caiff y gwaith hwn ei arwain gan Grŵp Mesur o dan gadeiryddiaeth Michael Hearty, Cyfarwyddwr Cyffredinol Cynllunio Strategol, Cyllid a Pherfformiad. Daw aelodau o bob rhan o'r gwasanaethau cyhoeddus gan gynnwys ymarferwyr cyllid, llunwyr polisïau ac ystadegwyr yn ogystal ag arbenigwyr annibynnol o Swyddfa Archwilio Cymru a'r Sefydliad Siartredig Cyllid Cyhoeddus a Chyfrifyddiaeth (CIPFA).
25. Fel y dengys y blwch isod, bwriedir parhau i weithredu yn seiliedig ar fframwaith mesur cytbwys sy'n cynnwys dangosyddion ariannol ac anariannol. At hynny, gan nad oes modd meintioli rhai mathau o effeithlonrwydd a gwelliannau yn hawdd, mae'r fframwaith hefyd yn ceisio cofnodi enghreifftiau ansoddol o gynnydd a chyflawniadau sy'n rhoi cyd-destun llawnach i fesurau llym a chanlyniadau a rennir. Mae'r dull gweithredu hwn yn adlewyrchu gwersi o raglenni effeithlonrwydd blaenorol yng Nghymru ac mewn mannau eraill, yn enwedig o ran cydnabod pwysigrwydd osgoi'r risgiau sy'n gysylltiedig â cheisio un mesur o enillion effeithlonrwydd a allai dynnu sylw oddi ar ganlyniadau pwysicach.
Fframwaith mesur
 |
26. Lle y bo'n briodol, caiff uchelgeisiau a llwybrau penodol eu pennu ymlaen llaw yn erbyn cynnydd y gellir ei asesu, er bod achosion lle mae olrhain cynnydd yn fwy priodol na phennu meincnod penodol.
27. Bydd y cydbwysedd rhwng mesurau ariannol ac anariannol yn amrywio yn ôl natur y maes. Mae rhai meysydd, megis caffael, yn tueddu i fod yn addas iawn ar gyfer dulliau mesur ariannol, ond er bod ffocws cynyddol ar nodi ac asesu manteision ariannol yn ogystal â gwelliannau i wasanaethau ym mhob maes. Un enghraifft o hyn yw datblygu offeryn prototeip i asesu'r arbedion cost a all ddeillio o gynnig ffyrdd mwy rhagweithiol ac integredig o gefnogi teuluoedd sy'n agored i niwed.
28. Gan adlewyrchu gwersi a ddysgwyd o raglenni effeithlonrwydd blaenorol, nid yw'r fframwaith mesur yn ceisio hawlio y bydd newidiadau yn y dangosyddion nac arbedion yn codi o ganlyniad i Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus yn unig. Er enghraifft, mae rhai mentrau allweddol megis cyfnewidcymru wedi cael eu datblygu ers amser. Yn yr achosion hyn cyfraniad Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus yw ymgysylltu ag uwch arweinwyr gwasanaethau cyhoeddus a phwysleisio pwysigrwydd y mentrau hyn a'r cyfleoedd a gynigir ganddynt a thrwy'r cymorth hwn sicrhau y cânt eu mabwysiadu yn gynt ac y byddant yn cael effaith yn gynt.
29. Felly mae'r fframwaith mesur yn cynnwys cydbwysedd o weithgarwch i ddylanwadu ar welliannau i effeithlonrwydd ac effeithiolrwydd gwasanaethau cyhoeddus a chyfrannu at hynny, yn ogystal â mesurau canolradd a mesurau canlyniad ehangach. Efallai na ellir priodoli gwelliannau'n uniongyrchol i Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus ond gallant fod yn ddangosyddion pwysig o well gwasanaethau a chanlyniadau. Bydd y gweithgareddau dylanwadu yn wahanol ar gyfer pob rhaglen waith, ond gallant gynnwys cymryd camau i gyfleu'r ddadl dros newid, nodi a rhannu arfer da, cefnogi cymunedau ymarfer arbenigol, ac ymgysylltu'n uniongyrchol ag arweinwyr gwasanaethau cyhoeddus, y gweithlu a phartneriaid cymdeithasol.
30. Caiff y fframwaith ei ddatblygu i ganolbwyntio ar y rhaglenni gwaith cenedlaethol newydd ar ôl i Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus gytuno ar eu cynlluniau gwaith manwl. Wrth wneud hynny bydd y fframwaith yn adeiladu ar gynnwys sydd eisoes wedi'i ddatblygu ar gyfer y meysydd hyn a'i ddefnyddio i helpu i ddangos cynnydd. Nodir enghraifft o'r fframwaith mesur cyfredol ar gyfer caffael yn Atodiad C, a ddefnyddir gan fwrdd y rhaglen gaffael i roi gwybod am gynnydd a chyflawniadau a rhoi sicrwydd yn eu cylch.
31. Caiff y gwaith o adnewyddu'r fframwaith mesur ei gwblhau dros yr ychydig fisoedd nesaf, ac yna bydd yn parhau i ddatblygu dros amser wrth i ragor o wybodaeth a thystiolaeth ddod i law.
Cydweithio i Ddiogelu a Gwella Gwasanaethau
32. Bydd manteision y rhaglen ddiwygio a ddechreuwyd o dan yr agenda effeithlonrwydd ac arloesi, ac sydd wedi cael ei hadnewyddu a'i chyflymu o dan Grŵp Arwain y Gwasanaethau Cyhoeddus, yn cynyddu dros amser. Ochr yn ochr â chydweithio ar y rhaglen ddiwygio hon mae'n bwysig, fel yr argymhella adroddiad SAC, fod gwasanaethau cyhoeddus yn cydweithio i ymateb i heriau ariannol yn y tymor byr:
o Argymhelliad (ch): Cymaint yw'r heriau ariannol yn y tymor byr efallai y bydd angen i rai gwasanaethau cyhoeddus ystyried lleihau lefel neu ansawdd rhai gwasanaethau. Dylai gwasanaethau cyhoeddus ledled Cymru gydweithio wrth gynllunio toriadau, ac wrth fonitro effeithiau ar ddefnyddwyr gwasanaethau, canlyniadau ehangach a gwasanaethau cyhoeddus eraill a'u lleddfu.
33. Y realiti o ran y toriadau i gyllideb Cymru gan Lywodraeth y DU yw eu bod yn effeithio ar bob maes o wasanaeth cyhoeddus. Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn glir o ran y blaenoriaethau a roddwyd ar wasanaethau rheng flaen, gan gynnwys ond heb fod yn gyfyngedig i ysgolion ac iechyd, ac mae wedi diogelu'r cyllidebau hyn hyd y gellir.
34. Er gwaethaf hyn, mae cyfrifoldeb ar bob gwasanaeth cyhoeddus i gydweithio i ddarparu gwasanaethau yn fwy effeithiol ac effeithlon. Ar lefel genedlaethol, y sylfeini ar gyfer cydweithio yw'r cyfeiriad strategol clir a'r ffocws ar ganlyniadau sy'n deillio o'r Rhaglen Lywodraethu, ynghyd â'r penderfyniad i flaenoriaethu arian ar gyfer gwasanaethau rheng flaen. Ategir hyn gan gyd-arweiniad cadarn ac ethos o gydweithredu ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus, yn hytrach na chystadlu cynhennus.
35. Mae hefyd yn wir ar y lefel leol a rhanbarthol, lle y gall arweiniad ar y cyd a grëir drwy Fyrddau Gwasanaethau Lleol a phartneriaethau rhanbarthol gael effaith bwerus o ran arloesi a chydgysylltu wrth ddarparu gwasanaethau - gan ganolbwyntio ar bobl a chanlyniadau, nid ar sefydliadau a phrosesau.
36. Felly mae Llywodraeth Cymru yn ymrwymedig i barhau i weithio gyda gwasanaethau cyhoeddus a phartneriaid cymdeithasol i achub ar y cyfleoedd i weddnewid busnes a gwasanaethau ar lefel genedlaethol, rhanbarthol a lleol, a hyd y gellir, i liniaru effaith yr heriau ariannol nes bod modd gweld buddiannau llawn gweddnewid o'r fath. Mae hyn yn adlewyrchu penderfyniad i ddiogelu a gwella'r gwasanaethau cyhoeddus a werthfawrogir gan bobl ledled Cymru.
